Biz geleceği tahmin eden organizmayız

Hayatta kalmak için her organizma geleceği tahmin etmek zorundadır. Yaşamı tahmininin tutarlılığına bağlıdır. Vahşi bir hayvanın geldiğini göremeyen, veya onun hareketlerini önceden kestiremeyenin hayatı pek uzun sürmez. Bu yüzden sadece düşmanı görmek yetmez, düşman ile empati kurması da gerekir, yani kendisini düşman yerine koymasını bilmelidir ki onun bir sonraki hamlesini iyi tahmin edebilsin.

Empati kurmak da geleceği tahmin etmek içindir. Empati kuramayan asosyal olmakla birlikte kalmaz, ortama ayak uyduramayacaktır da aynı zamanda. O çevresinden gelen sinyalleri doğru şekilde değerlendirip, diğer insanlarla rezonansa geçemeyecektir. O aldığı sinyallere doğru anlam yükleyememektir. Karşısındakinin bir sonraki hareketini bilemeyen geleceği tahmin etmekte de zorluk çekecektir.

İyi tahmin etmenin en az iki şartı vardır.

1) Mevcut olan sinyallerin tanınması ve
2) o sinyallere operasyon yapabilmesi.

Mevcut olan sinyallerin toplamına kültür diyoruz. O halde insan yaşadığı kültürü tanıması gerekiyor. Bu da demek oluyor ki, kültürel olguların şeffaf olması gerekiyor. Bu olgular bilinmeyerek alınan değer ve yargılarla sınırlı kalmaz, aynı zamanda yazılı olguların da bilinmesi gerekir. Sadece o kültürün değil, tüm insanlığın kültürel varlığını tanıması onu daha etkin ve öngörüsü daha isabetli kılır hale getirecektir.

Buraya kadar ki kısa tanımlama olayın muhafazakar tarafı ile ilgilendi. Bunun yanında şimdiye kadar sabit zannettiğimiz değerlerin tekrar işlem görmesi olayı yukardaki ikinci noktaya götürür. O zamana kadar öğrendiğimiz olguları tekrar işlemden geçirip yeni olgular üretmek, başka deyiş ile, onlarla oynamak yeni olguların doğmasını sağlayacaktır. Yeni olgu doğmasına bile şimdiye kadar yapılan tahminlerin oluşumunu anlamakta yardımcı olacaktır.

İyi tahmin etmenin sırlarından bir tanesi, muhafazakar yapı ile oyun halinde yeni oluşumlara fırsat tanımaktır. Bu da demek oluyor ki: biz bilmiyoruz, sadece tahmin ediyoruz.

Tahmin etmek, potansiyel oluşumlar içerisinden sadece bir tanesini seçmekle oluşur. Kutuyu açmadıkca kedinin (Schrödinger) yaşayıp yaşamadığını bilemeyiz, ancak kutuyu açmaya karar verdikten sonra kedi ya ölüdür, ya da yaşıyor olur. İki ihtimalden biri kutuyu açmaya karar verdikten sonra belirir. Verdiğimiz karar bir daha geri dönüşümlü olamaz.

İyi tahmin, bu sürece gelinceye kadarki yolumuzu iyi not etmeye bağlıdır (Muhafazakarlık ilkesi). Ancak ve ancak karar verdikten sonra geri dönüp hangi adımları attığımızı inceledikten sonra yöntemimizdeki hatayı tespit edip düzeltme şansına sahibiz. Biz bilmiyoruz, sadece tahmin ediyoruz.