Demokrasinin tanımını veya çeşitlerini bu konu ile ilgili kitaplarda okumak mümkün. Amacım da zaten demokrasi hakkında ders vermek değil, sadece bir benzetme yapmak. Bu benzetmeye Wolfsburg kentinde Volkswagen firmasının şeffaf fabrikası ile başlamak istiyorum. O şeffaf fabrikayı kuranların amacı araba üretimini gizli alanlardan görünür alana çekerek üretimin gizemini ortadan kaldırarak hesap verir duruma gelmekti. Onlar yaptıkları şeylerin kontrol edilmesinden şikayetçi değildiler. Şeffaf olmakla bir taş ile iki kuşu vurabileceklerini anladılar. Kendilerini kontrole tabii tutmaları ile halkı yaptıkları iş ile meşgul olmaya davet edip, hem katılımın artmasını sağlayacaklardı, hem de ilginin artması ile daha fazla satış yapmayı umuyorlardı. Gerçekten de fabrikayı herkese açık tutmaları satış rakamlarını yükseltti. Umdukları gibi katılımcılar daha da sahiplenici idiler.
Bu örneğin aynısını devlet için de uygulamış olsaydık aynı sonuçları alabilir miydik? Alabileceğimizin kanısındayım. Ancak şeffaf bir devlet halkının ilgisini daha fazla çekebilir, birey kendisinin yönetildiğinin değil de yönetime kendi katkısının da olduğunu fark ederek kendisini adam yerine konmuş olduğu hisseder ve yıkıcı olmak yerine daha yapıcı olur. Her ne kadar devlet kendini gizem içine sokacak olursa, o kadar halkı ile kendi arasındaki mesafeyi uzatacak ve onu araç olarak kullanmaya çalışacaktır. Kendini sadece bir araç olarak algılayan birey zamanı geldiğinde isyan edecektir. İsyan etmeyi baştan önlemek için şeffaf olup katılımı desteklemek gerekir. İnsan ancak kendi yaptığı şeye sorumluluk alır. Kendi katkısı ile inşaa edilen bir şeye karşı isyan edilemez.
Şeffaflık ortamı ancak doğruluk arayışının hakim olduğu toplulukta kurulabilir. Bu doğruluk anlayışı herhangi bir ideolojide saklı olan doğruluk kavramına erişmek için değil, doğruyu sınama ve yanılma ile keşfederek "bulmak" içindir. Yukardan indirilen doğrunun ebedi çekim gücü olamaz, çünkü o doğru fayda üzerine kuruludur. Yukardan, şeffaf olmayan doğruluk kavramı bir kişinin veya bir grubun işine yaradığı için doğrudur, sorgulandığı anda "doğru" onu doğru yola getirmek için elinden gelen herşeyi yapacaktır. Yukardan inen doğru doğru olarak görülmediği anda cezalandırılacaktır. Ceza ile o doğru arasında büyük bir bağ vardır.
Demokrasi şeffaflığı artırma deneyimidir. Yapılacak şeyin herhangi bir grubun işine yaradığı için değil, o şeyin o anda yapılması gereken en doğru şey olduğunu için, yapılması gerektiği için yapılır. Bu durumda şeffaf ortamda organizasyon şekli de değişiktir. Organizasyon şekli fertler arasında müzakere ile gerçekleşir, yani katılımcıların ortak görüşü alındıktan sonra oluşur ve bu oluşum sürekli oluşum ve değişim içersindedir. Ortak karar alma mekanizmasının değirmen taşı biraz daha yavaş işler. Bu yüzden bazı kesimler tarafından bu yöntemin işlemediği, çok yavaş yol katettiği gibi yakınmalara sebep olabilir. Tepeden indirgenmiş emirlere göre biraz daha yavaş işlediği doğrudur, ama tüm katılımcıların onayı alındığı için daha sağlam temele dayandığı da aşinadır.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen