Okumak ile ezberlemek

Bazı kişiler kitap okuduklarında okuduklarını çabuk unuttuğunu söyler. Saatlerce okuduğu şeyden tek bir parça bile akılda kalmamıştır. Bu durum bazı insanlarda Alzheimer olduğuna dair panik atağı yaratabilir. Oysa yakınacak pek bir şey yoktur.

Ayırt edilmesi gereken en az iki tür kitap tarzı vardır. Birincisi okuru hikayenin içine sokan, aynı filmlerdeki gibi onu baş oyuncu ile empati kurduran türdendir. Bu tür kitap akıldan çok hislere hitap edenidir. Eğer okur pürüzsüz şekilde kendini baş oyuncunun yerine koyabiliyorsa, onunla aynı hisleri paylaşabiliyor ise, bu iyi bir kitaptır. Okur oturduğu yerden başka bir yere gitmeden bir macera yaşamış olur. Bu tür kitapları okurken tabii ki bahsi geçen karakterleri unutmamak ve onları birbirinden ayırt edebilmek gerekir. Bundan hariç okur kendini hikayenin akışına bırakabilir ve çok hoş zaman geçirebilir.

İkinci tür kitap ise hislere değil, akla hitap eden türdendir. O kitap da sürükleyici yazmak ister ama asıl amaç tüm konuların belli bir tez çevresinde kurgulanmış olması. Yazar bu tezi eğrisi ve doğrusu ile çok yönlü taraftan anlatmaya çalışır, elinde varsa o alanda bulduğu veya kendi yaptığı çalışmaları anlatır ki okuru ikna edebilsin. Her anlatmak isteği şey ikna amaçlıdır. Yazar kendini okurun yerine koyarak anlatmak istediği tezi en güzel ve anlaşılır şekilde nasıl anlatmak istediği konuda bir taslak yapar, eğer kendisi iyi bir yazar ise, kitabın sonunda okuru ikna etmiş olur.

Okur, yazar ile empati kurması gerekir. Anlatmak istediği konu için öngörülen örnekler veya konular yerinde miydi? Konuyu toparlayabildi mi? Yoksa anlatırken konu içersinde kaybolup gitti mi? Yoksa unuttuğu veya atladığı herhangi bir konu varmıydı? Konu başka konular ile bağlantı kurmakta yardımcı olabildi mi? Yazarken emir vaki bir havası mı vardı? Okunan kitap bu tür sorulara vesile olabiliyor ise, o akla hitap eden bir kitaptır ve türü içinde iyi bir kitaptır.

Kitaplar ezberlemek için okunmaz, birinci türde olduğu gibi okuru ya başka yere götürür, ya da ikinci türde olduğu gibi akla alternatif yollar sunar.