Paylasmak uzerine

Oyun teorisinde „Tit-for-Tat“ diye de bilinen, tercümesi „dise dis“ ile es anlamli sayilan teoriye göre zarar görmemek icin kendine ne yapiliyorsa karsiligini da aynen iade etmek zorundasin. Kötülük yapana kötülük, iyilik yapana iyilik yapma stratejisi uygulanir. Stratejinin amaci karsi taraf tarafindan kullanilir duruma düsmemektir. O teoriye göre, kendine yapilan kötülügü sürekli af eden biri kullanilacaktir. Af etmeyi aliskanlik haline getirip, sürekli ayni tavir karsi taraftan beklenecektir. Diger taraftan kötülüge kötülük ile karsilik veren bir tutum ise siddeti büyüttükce büyetecektir ve olayi yatistirmasi bir hayli zorlasacaktir.

Baska bir strateji ise „Tit-for-Two-Tats“, yani yapilan birinci kötülügü af edip ikincisini beklemektir. Birinci yapilan kötülügün bilmeden yapildigini varsayarak af edildigi ama ikinci bir kötülügün arkasinda art niyetin yattigi görüsün stratejisidir bu. Ikinci yapilan kötülük af edilmez, ceza aynen karsi tarafa iade edilir. Birinci yapilan kötülügü af etmenin nedeni karsi tarafa güvenmekten kaynaklanir. Karsi taraf bir defaya mahsus güvence kredisini kullanmistir, ikinci defasinda kredisi bitecektir. Tit-for-Tat stratejisinde güvenceye yer yoktur. O birinci hamlede güvenceyi kaybedip karsiligini hemen alacaktir.

Yapilan arastirmalara göre en basarili oyun stratejisi ilk önce güven vermenin oldugu ve herseyin iyi gidecegine inanan stratejidir. Iyi gitmedigi durumda acil fren cekilir ve kagitlar tekrar dagitilir. Uzun vadede kazanmanin sirri iki tarafinda iyi niyetli olmasina dayaniyor. Af kredisinin fazla kullanilmamasi her iki tarafin da uzun vadede kazanacaklari görülmüstür.

Neden oldugu pek bilinmese de Türkiyede bazi gruplarin cok fazla güce sahip olduklari ve dolayisi ile güclü olduklari icin de diger gruplari dislayip hor görmüs olmalari bilinir. Hor görülenlerin güclenmesi eski durumu tam tersine cevirmistir, simdi hor görülenler o zamanki hor görenleri dislamaya basladilar. Yani onlar „Tit-for-Tat“ stratejisini uyguluyorlar. Bu stratejinin cok dengesiz oldugunu positif geri besleme ile göstermek cok kolaydir. Kullanilan siddet daha fazla siddete neden oldugu icin, siddet sinirsizdir. Her kesim kendine göre hakli tarafi arayip bulacak ve yaptigini nedensellestirecektir. Bu stratejide uzlasmak olanaksizdir.

Derin yaralar olmasina ragmen herseyin iyi gidecegine güvenen birilerinin cikip pozitif geri beslemenin enerjisini almalidir. Bunun tek caresi olmus olaylari unutmak degildir ama büyüklük gösterip bir defasina mahsus af etmektir. Af etmekle kalmayip asil hedefin beraber calismakta yattigini görmektir. Iki tarafin da kazanmasi icin beraber calismaktan baska care olmadigini, aksi halde karsi taraftan öc almanin sadece kör dügüm olmus duygulara hitap ettigini anlamakla cözüm icin bir ileri adim atilmis olunur. Öc almak sorunu cözmez, o sadece sorunu erteler, cünkü öc alinan tarafta öc almak icin uygun firsati bekleyecektir, uygun firsati buldugu zaman harekete gececektir.

Duygulara hitap ederek hakli pozisyonda olundugunu savunanlar ve kendine yandas bulmak isteyenler olabilir. Onlar icin iki tarafin kazanci önemli degildir, kutuplastirip en büyük payi kendilerinin almasidir. Kendi gruplari icerisinde kendisinin alternatifsiz oldugunu sürekli belirtecektir. Kendisinin tek kurtarici oldugunu vurgulayacaktir, oysa bu tutum uzun vadede pek kazanc getirmedigi ortaya cikmistir.