"Yumurtayı çalan, öküzü de çalar" bir fransız atasözüdür. New York'ta büyük başlı suçu önlemek için çok ilginç bir yönteme başvururlar. New Yorkta, evlerin veran olmuş mahellelerde hem vandalizmin hem de suç oranının daha fazla olduğu görülmüştür. Araştırmalar göstermiştir ki, bir yere çöp atıldığı zaman oranın kısa zamanda çöp yığını haline geldiğini, evler veran kaldığı zaman çok kısa zamanda camların da aşağı indirildiği görülmüştür. Küçük derecede çöp veya vandalizm ile bir yerin "mayalanması" kısa zaman içinde o yerin "açmasına" neden oluyormuş. Bu nedenle New York polisi en küçük ihmali bile cezalandırmaya gitmiş ve sonraları görülmüş ki, hem o mahallelerde vandalizm azalmış, hem de büyük "başlı" suçlar.
Neden böyle olduğu nasıl açıklanabilir? Neden böyle küçük bir şeyin bu kadar büyük etkisi oluyor? Durum aslına bakılırsa oldukça basit. Polislerin ikazları belli bir farkindalık yaratıyor. Daha öncesinde fark etmeyip de normal hayatlarında alışkanlık haline gelmiş olan davranışların bir anda farkına varıp yavaş yavaş değiştirmeye başlanması ile herşey değişiyor. Mesela yol kenarına atılmış bir kağıt parçasının yanından geçerken, tesadüfen elinde de bir çöp parçası olan birinin yapacağı ilk hamle, düşünmeden elindeki çöp parçasını da oraya atmak olacaktır. Çünkü o anda küçük bir çöp parçasından ne olacak, cadde zaten çöplük diye düşünecektir. Diğer insanlar da aynı şekilde düşüneceğini için, atılan birer birer çöp parçası orayı çöp yığını haline getirecektir. Bir yerde çöpün olması oraya daha fazla çöpün atılmasına sebeb olur. Bu durumda yapılabilecek en önemli hamle ilk çöp atılımını önlemek olacaktır. Temiz bir yere çöp biraz zor atılır.
Çöp atılımının hoş görülmediği bir yerdeki farkındalık diğer yerde olduğu farkındalıktan daha değişiktir. Bu durumda çöp atıldığı zaman insan kendini suçlu hissedecektir ve dolayısı ile çöp atmakla pek hoşnut kalmayacaktır veya kendi kendisi ile belki de çelişkiye düşecektir. İşte bu farkındalık başka bir alışkanlığa neden olur.
Farkındalığın küçük boyuta indirgenmiş bir millette büyük "çöplerin" de oluşmayacağı, en azından "çöp" atmak düşünüldüğü zaman kişide ikilem yaratacağı görülecektir. Bu yöntem rüşvet için de geçerli olabilir. Rüşvetin en küçük biriminin farkına varıldığı zaman, bu büyük rüşvetlerin de önünü kesecektir. "Yılanın başı küçükken ezilir" veya "yumurtayı çalmayan öküzü de götürmez" atasözleri daha uygun hale gelecektir.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen