Borsa ile ilgileneniz var mi? Belki ilgileniyorsunuzdur. Burada kısaca irdelemek istediğim şey borsanın nasıl işlediği konusu değil, ben borsada oynayanın psikik durumu ile ilgileneceğim. Kanımca borsada yapılan en büyük hatalar arasında teknik konuya hakim olmamanin yanında psik etkenlerin de büyük rol oynadığı kanısındayım, belki de teknik bilgiden daha önemlidir psik bilgiler.
Sahip olma ve kaybetme korkusu spekülatörü en etkileyen faktörlerden ikisidir. Sahip olma duygusu bizi şöyle kandırır. Borsaya yeni başlayanlarda çoğunlukla görülmüştür ki ilk zamanları yaptıkları kâr payı onlarda sarhoşluk etkisi yaratır. Onlar kendilerinin borsayı çözdüğünü ve şanslarının sürekli boyle gideceğini zannederek daha da fazla riske girerler. Bu da zaten ölümcül oluyor.
Ilk yaptıkları kâr marjina sahiplenmislerdir artık onlar. Sahiplendikleri şeylerden kopmak onlara zor gelir, hatta duydukları acı fiziksel acı ile eşdeğerdir. Sahip olunan şeyi kaybetme korkusu onları adeta kilitler. Ilk girdikleri esnekliği yitirirler. Ellerindeki olan şeyleri kaybetme korkusu ve kaybettikten sonra adeta öç alma duygusu (eski seviyeye gelme isteği) onları belli bir hedefe sabit kalmalarını sağlar. Ve her kaybetme daha fazla acı verir ve daha fazla riske teşvik eder.
Ilk sahip olduğu seviyeye çıkmak için verdiği efor sonunda kendisini iflas ee noktasına sürükler. Bu nedenle "kendini bil" sözü borsada cok yerindedir. Kendini bilmeyip de her yapılan hata kayba yol acar. Hislerle değil her alım satım öncesi risk analizi yaptıktan sonra işlem yapılmalıdır. Borsada oynayan ilk önce kendi nefsini kontrol etmelidir, sonra da yaptığı riski en aza indirgemelidir. Riski en aza indirgeyen her iniş ve cikislardan faydalanmak istemez, zaten bu olanaksızdır da. O alacağı riski en aza indirgedigi için sadece gerekli yerlerde o alıp ve satım yapar.
Teknik acidan borsa:
AntwortenLöschenBorsada üc sayisi sihirli sayi galiba. Bu sayi kanimca dönüsüm noktalarina isaret ediyor. Su anda elimde herhangi bir kanit olmamasina ragmen üc sayisinin borsa dönüsüm noktalarinda büyük rol oynadigi kanisindayim. Ben izlemeye devam edecegim, bakalim zaman ne gösterecek?
Hisse senedi grafikleri incelerken alisagelmis bazi sekiller vardir. Akilda daha kolay tutulmasi icin onlara basit obje isimleri verilmistir. Bu sekillerden en etkeni omuz-bas-omus formasyonudur. Bu formasyon hem yukari cikisin sonunu isaretler hem de asagi inisin dibini. Bu gibi formasyonlarin ayrintilarini irdelemek icin bu konuda yazilmis kitaplara basvurulabilir.
AntwortenLöschenBorsa cikisi ve inisi bir direncle karsilasincaya kadar sürer. Iyi bir yatirimci bu direnclerin nerede oldugunu tahmin etmede veya görmede yatar. Bazi direncler cok belirgindir, gözden hic kacmaz. Bazi direncler ise ilk hitapda görülmez, onlari görmek icin teknik analiz yapan indikatörler gerekir. Tek bir indikatör pek fazla ise yaramiyor. Bu indikatörleri baskalari ile birlestirdigimizde bize daha saglikli enformasyonlar verecektir.
Favori ettigim iki indikatör vardir. Bunlardan biri Relative Stength Index (RSI) ve MACD-Indexi. Ikisinin kombinasyonu sanirim cok iyi sonuclar dogurabiliyor. Bir de grafigi candle-stick (mum) ile secilirse, keyfinize doyum olmayacak.
Bu iki indikatörü simdi biz nasil kullanacagiz? Bu indikatörleri kullanmadan önce zaman birimine isaret etmek gerekiyor. Incelemek istediginiz grafigi zaman birimine ayirmaniz mümkün. Bu zaman birimi ise size hangi ölcekte yatirim yapmak istediginize baglidir. Eger günlük yatirim yapmak istiyorsaniz sececeginiz zaman birimi saatlik veya 5-10 dakikalik olmalidir. Ancak bu birimlerde günlük icerisinde inisin ve cikisin daha iyi görülmesi mümkündür. Eger uzun vaadeli yatirim yapmak istiyorsaniz günlük veya haftalik grafiklerden faydalabilirsiniz.
Ben gün icerisinde yatirim yapmak ile ilgilenecegim. O halde ne yapmaliyim? Ilk önce yapilacak sey uzun vaadede ilgilendigimiz grafigin trendini belirlemektir, cünkü eninde veya sonunda ilgilendigimiz hisse uzun vaadedeki trendi takip edecektir. Eger uzun vadedeki trend yükselisi gösteriyor ise bir saatlik zaman birimi secilebilir. Alim yapmak isteyen bir saatlik birimdeki grafigin düsmesini bekleyip en düsük seviyede almalidir. Cünkü sonunda hisse uzun vaadedeki trendi takip edecegi icin en düsük seviye alip en yüksek seviyede satmak icin bir saatlik birimin en düsük seviyesinde alim gerceklesmelidir. Satis yaparken ise bu iki trendin en doruk noktasinda yapilmalidir.
Eger bir saatlik zaman birimi de sizin icin cok uzun geliyorsa zaman birimini 5 dakikaya kadar düsürebilirsiniz. Burada cok dikkat etmek gerekiyor. Calkantilar daha hiz kazanmis oluyor ve herhangi bir tereddüt sizi ters köseye yatirmaya yetebilir. 5 dakikalik birimde islem yapmak icin ilk önce ana trendin yönünü bilmek lazim. Daha sonra saatlik birimin yönünü ve daha sonra 5 dakikalik saat birimini.
Ana trend icerisinde saatlik birim hem inisli hem de cikisli olabilir. Saatlik birimin icerisinde de 5 dakikalik birim hem inisli hem de cikisli olabilir. Bu nedenle cikis trendinde satin almak isteniyorsa ana trendin cikista, digerlerin ise iniste olmasina dikkat edilmesi gerekir.
Bu konuda yukarda bahsettigimiz indikatörler nasil yardimci olabilir? MACD indikatörü trendleri cok iyi vermektedir. RSI indikatörü ise alim satimlarin dinamigi konusunda cok iyi bilgi vermektedir. Indikatörün yüzde 70 seviyesine ve üstüne cikmasi alimlarin yavas yavas hiz kaybedecegi anlamina gelir. Bu dip noktalarda -70'lerin altinda da satislarin yavaslayacagi anlamina gelir.
AntwortenLöschenHizin kesilmesi gercekten de trend dönüsümü anlamina gelmez. Cogu zaman kisa süreligine cikislar veya inisler yavaslar ve daha sonra tekrar hiz kazanip devam eder. Bizim icin önemli olan konu burada trendin ne zaman dönecegini tahmin edebilmektir. Bu aslinda o kadar kolay degildir.
Biz ilk önce cikis trendini yakalamaya calisalim. MACD indikatörü cikis halinde olmasi gerekiyor. Bu durumda RSI indikatörü yükselis gösterdigi kadar trend devam edecektir, taa ki RSI indikatörü ilk defa düsüs gösterinceye kadar. Bazen RSI yüzde 70'lere gelir ve hemen asagi dogru ilerler ama cogu zaman da RSI indikatörü inisli cikisli yüzde 70'li seviyelerde kalir.
RSI indikatörün ilk inisi göstermesi bizde dikkat sinyallerinin yanmasini saglamalidir. Eger trend güclü ise ücüncü inis artik hisseleri elden cikarmamiz gerektigine isaret eder. Ücüncü inisten sonra cok fazla gecmeyecektir ki trend en kisa zamanda yön degistirecektir.
Dip noktalardaki trend degisimini bulmak bir hayli güctür. MACD sinyalinin en düsük seviyelerde seyretmesi gerekiyor. RSI sinyali ise -70'lerde seyir etmesi gerekiyor. RSI indikatörünün -70'lerde olmasi trendin dönecegi anlamina gelmiyor. Cogu zaman RSI indikatörü -70'lere gelip kisa süreligine trendin degistigini gösteriyor ama ana trend hale düsüste oluyor. Deneyimimiz arttikca RSI sinyalinin cok tutarli sinyaller verdigini görecegiz.
Bu iki indikatörü izlerken trend cizgilarini da grafige cizmayi unutmamalidir. Uzun vaadede cizlmis trendler günlük veya saatlik calkantilarin ne yönde gidecegini gösterecektir. Bu trend cizgilari destegin ve direncin nerede oldugunu gösterecektir. Buralari tehlikeli bölgelerdir. Her tehlikeli bölgeye yaklanis cadle-stick isaretlerine baska bir önem verecektir. Doruk noktalarda "shooting star" mumuna dikkat edilmesi gerekiyor. Diger taraftan dip noktalarda "inverted hammer" yukardaki indikatörlerle beraber saglam bilgi verebilir.
AntwortenLöschenBaska bir yazida EMA ve SMA sinyallerinin önemini vurgulayacagim.
Exponential moving average (EMA) ve simple moving average (SMA) arasindaki fark nedir?
AntwortenLöschenIkisinin indikatörün arasindaki fark sadece veriler üzerindeki hassasligi belirliyor. En önemli fark EMA en son verilere cok fazla deger vermesiyle bilinir. SMA ise her veriye ayni degeri yükler. Iki indikatör de birbirine benzer sekilde traderler tarafindan kullanilir.
SMA bilindigi gibi aritmetik degerlerin ortalamasidir. Eger tabanda 7 deger var ise, bu degerlerin toplami yediye bölünür ve ortaya cikan deger aritmetik ortalamadir. SMA her veriye ayni degeri yükledigi icin ortalama yaptigimiz 7 degerin baslagici ile sonuncusunda fark yoktur. Bu nedenle gecmisteki degerler de ayni derecede ortalamayi etkilerler.
EMA bu saplantiyi en son verilere daha fazla deger verdigi icin önler. Bu nedenle EMA daha hassastir ve güncel degisimleri daha yakindan takip eder. Kisa süreli yatirimcilar genelde EMA'yi tercih ederler.
Kendi deneyimimden yola cikarak sunu söylemem gerekiyor. Bu iki aritmetik ortalama yöntemi cok önemlidir. 5 dakikalik mum göstergesini secen biri borsayi bu iki indikatörler ile takip edebilirler. Normal seyreden kurlar 5 dakikalik indikatörler cevresinde oynar. Yön degistirmesi 1 saatlik mum ile belirlenebilir. 5 dakikada yön degistirmesi genelde 1 saatlik EMA ve SMA ile genelde sona bulur. Eger borsanin yönü hizli seyir ediyorsa yönü 1 günlük EMA ve SMA ile son bulur.
Herhangi sekilde EMA ve SMA'nin asagi veya yukari dogru delinmesi dikkatli olunmasi anlamina geliyor. Kurlar EMA ve SMA'dan cok fazla uzaklasmis ise büyük bir ihtimalle kurlar tekrardan EMA ve SMA ile birlesecektir.
EMA ile SMA'nin yönünü ne belirliyor?
AntwortenLöschenEMA ile SMA'nin yönünü trend belirler. Ne kadar EMA ve SMA kivransalar da yine de sinir belirleyici olan sey trendi belirleyen kanallardir. Kurlar kanallar icerisinde seyreder. Kanallar tespit edildiginde yatirimlar da ona göre yapilir. Kurlarin kanalin üst direncine dogru ilerlemesi yükselis hizinin azalmasini gösterir ve kisa zamanda kurlarin yön degistirecegi anlamina gelir. Bu durumda pazara "long" ile girmek pek mantikli olmaz. Ya kurlarin asagiya düsmesi beklenecek, ya da "short" pozisyonuna hazirlanmak gerekir.
Andre Kostalany söyle demisti:
AntwortenLöschen("Der Börsenkurs verhält sich zur Wirtschaft wie der Hund zum Spaziergänger: er läuft oft voraus oder hinterher, kommt aber immer wieder zurück.")
Borsa kurunun ekonomi ile bagi köpegin sahibi gibidir. O asagi yukari kosar ama > yine de geri gelir.
Bu sözler EMA ile SMA'ya uyarlanabilir mi? Bence evet. Kurlar EMA ve SMA'dan ya uzaklasir ya da yakinlasirlar. Arasindaki fark kurlarin ne kadar geri dönecegi konusunda bir indikatördür. Yatirim yaparken bunu bilmekte fayda vardir.
Cogu zaman kurlarla EMA ve SMA ayni seviyede seyreder. O zaman cok dikkatli olmak gerekir. Kurlar her iki yöne de gidebilecegi icin gercek yönün nerede oldugu belirleninceye kadar beklemek gerekir. Bu durumlarda yanlis sinyallere de dikkat etmek gerekiyor. Cogu ortalamadan ayrilis aldatmacali oluyor. O halde gercek sinyalleri beklemek gerekiyor.
Diger cok belirgin bir olgu ise uzun zaman kurlarin EMA (SMA) etrafinda cok az sekilde oynamasidir. Bu durumlarda dikkat etmek gerekir. Bu kasirga dogmadan önce duyulan sessizliktir. Kurlar zaman gectikce yavas yavas asagi yukari gitmeye baslayacak ve dalgalar büyümeye baslayacaktir. Ikinci veya ücüncü büyük dalga kur patlamasinin öngöstergesi olacaktir.
Ben bunu Kaos teorisine benzetiyorum. Ilk zamanlari denklem belli sinirlar icinde hesaplanabilir oluyor, dalgalar büyüdükce karmasanin arttigi ve "kelebek etkisinin" büyüdügü görülüyor. En son patlam bu kelebek etkisinin son halidir.
"Her katil cinayetin oldugu yere geri döner."
AntwortenLöschenDirenc nedir? Direnc herhangi bir sebeble belli bir seviyeyi asilmasina denir. Belli bir kurun üstünde satislar cogunluktadir ve böylece kurlar o seviyeyi asamaz. Genelde kurlar direnclere raslayincaya kadar ayni yönde devam ederler. Ama onlar direncin direnc oldugunu nasil biliyorlar? Kanimca hic kimsenin böyle bir seyi önceden tahmin etme yetisi yoktur. Direnc kendini gösteriyor. Iste olayin püf noktasi da bu: Direncin farkina varip zarar etmeden borsadan cikmaktir.
Genelde yavas yavas ilerleyen kurlarda bazi noktalar en az iki defaya mahsus olmak üzerine gecisi engellemektedirler. Iste bu noktalar tehlikeli noktalardir. Bazi durumlarda üc veya dört sefer de ayni noktalar yoklanir. Asagidan yukari dogru ilerlemekte olan doruk noktalardaki bu direnc trendin degisimi konusunda güclü bir isarettir. Bu durumlarda borsayi disardan seyretmek en akilli yapilacak seydir.
Diger taraftan tabandan gelen kurlar bazi noktalarda kismen dururlar. Ama bu direncler kismen direnc sayilmaz, cünkü alim gücü kurlarin bu direncleri cok cabuk üstesinden gelmesini sagliyacaktir.
Cok önemli buldugum bir metni Almancadan tercüme etmeye calisacagim, yeni yeni baslayan spekülatörlerin yaptiklari hatalar üzerine:
AntwortenLöschen"Hier geht es eher um den Umgang mit der Selbststärke und den sinnvollen Einsatz von Selbstwirksamkeit, Ausdauer, Geduld und den Mut, sich seiner Unzulänglichkeiten zu stellen. In einem normalen Job ist das Vertuschen von Schwäche vielleicht eine gute Maßnahme, beim Traden bedeutet es nicht selten den Tod des Kontos. Wer vor sich selber wegläuft, hat beim Traden keine Chance auf Erfolg.
Kann man seine Hormone nun sinnvoll für den Tradingerfolg steuern? Nicht direkt, außer man injiziert sich Dopamin selbst, aber dann werden wir auch keine Lust mehr verspüren, Geld an der Börse verdienen zu müssen. Beim Börsengeschäft geht es eher darum sich vom Sog des schnellen Geldes frei zu machen. Nützliches Fachwissen und mentale Kompetenz sind die Stellschrauben für konstanten Tradingerfolg. Im Gegensatz zum Fachwissen reicht es bei der mentalen Stärke nicht aus, die Zusammenhänge zu kennen, man muss sie für sich anwendbar machen können. Und hier hat jeder seinen ganz eigenen Weg, denn jeder ist ein Individuum. Die eigenen Hindernisse zu erkennen ist die eine Seite, erwünschtes Verhalten auch dauerhaft anwenden zu können, die andere.
http://www.godmode-trader.de/nachricht/die-lust-amok-zu-lauf...
Burada (borsada) kendi gücünle uyumlu olmanin nasil oldugunu, kendi faaliyetleri, dayanma ve tahammül etme yetisi ve cesur olma sekli ile yüzlesmesi nasil yüzlesildigi ögrenilir. Belki normal isyerlerinde zayif noktayi gizlemek iyi bir yöntem olabilir, ama borsada bu davranisin ölüme götürdügü kesindir. Kendi kendinden kacanin borsada hic bir sansi yoktur.
Hormanlari borsaya uygun sekilde sekillendirmek mümkün mü? Direkmen degil, belki dopamin vurunarak olabilir ama o zaman da para kazanmak icin motive olmanin yollari tikanir. Borsa islerinde hizli para kazanma dürtüsünden kurtulmak gerekiyor. Yararli bilgi ve zihinsel yetkinlik para kazanmak icin en önde gelen araclardandir. Kurallari tanimlayan bilgileri bilmek yetmiyor, onlari iyi uygulamak da önemlidir. Iste burada herkesin izledigi yol degisiktir, bu birey olmanin gerekliligidir. Kendi direnclerini görmek baska bisey, istenilen davranisini uzun vaade de sergilemek baska seydir.
("Greife nie in ein fallendes Messer")
AntwortenLöschenDüsen bicagi tutmaya calisma
Hisse senedini izlerken kurlarin düstügünü görüyoruz. En fazla zarar edildigi zamanlar bu düsüs zamanlaridir. Eger ilk düsüste zarar etmis isek zararin azindan kurtulmak yerine "ucuzlamis" hisseden tekrardan alip kurlarin ortalamasini asagiya cekmeye calisiriz. Oysa gercekten ne kadar asagiya düsecegini bilmiyoruz. Kagit üstünde zarar etmemiz bize aci verdigi icin yapilmasi gereken tek sey ayni hisseden tekrar almak oldugunu zannediyoruz.
Ama olaylar hic bizim istedigimiz sekilde ilerlemiyor. Bir bakmisiz hisse senetleri ikinci aldigimiz kurdan da asagiya düsüyor. O halde düsen hisse senedinin arkasindan kosmanin hic bir anlami yok. Soguk kanli olup ilk yapilan zararlardan kurtulmak en iyisi. Eger hisseyi ucuzlatmak istiyorsak o zaman düsen bicaga sarilmis olacagiz ki, bu da elimizi keser.
Yukarda bahsettgim üclü inis ve cikislar kurlarin ne kadar düsecegi veya cikacagi konusunda ip ucu verebilirler ve böylece fazla zarar etmekten korunmus oluruz.
Formasyonlar
AntwortenLöschenDirencler veya destekler kendilerini formasyon olarak gösterirler. Nerede destk veya nerede direnc oldugu önceden kestirilemez ama bazi noktalar vardir ki oralari arz ile talebin kesistigi noktalardir. Ne kurlari asaya düsürmek isteyenlerin gücü düsürmeye yetmez, ne de kurlarin yukarda olmasini isteyenlerin gücleri. Bu durumda kurlar bir asagiya bir yukari giderler. Bu cizgilerin yapisina baktigimizda bunlar ya iki paralell cizgi gibidir, ya da bayrak veya kayl gibidirler. Bunlar ya dönüs noktasini gösterirler, ya da kuvvetli bir cikisin sinyalini. Bu gibi formasyonlara dikkat etmek gerekir.
Trend kendi yönünü buluyor, aradaki calkantilar sadece göz boyamasi icin!
AntwortenLöschenYatirim, kaybetme ve kazanma riski göz önünde bulundurularak yapilir. Kazanma/kaybetme relasyonu ne kadar yükse ise o kadar kazanma sansi artacaktir.
AntwortenLöschenTam uygun zamani beklemek yatirimci icin en güc seylerden biridir. "Sabretmeyen maksunudu bulmaz", der Asik Veysel. Cok hakli. Sabredemeyen, kendine hakim olamayanin borsada isi yoktur. Gelistirdiginiz kurallara göre bir avci edasi ile uygun zamani bekleyip firsattan yararlanmaktir iyi bir spekülatörün yapacagi. Digerleri körü körüne ates ederler. Avcilarin yemleri de zaten bu kör nisancilardan olusur. Ne olacaginizi siz karar veriyorsunuz: avci mi, yoksa avlanan mi?
AntwortenLöschenBu formasyonlari yazdigimi bilmiyorum. Yazmissam bile tekrarlamis oluruz.
AntwortenLöschenTas ve kapak formasyonu. Simdi mutfakta yemek mi pisirecegiz diye sorabilirsiniz. Ne kadar yemek pisirmesek de tasin ve kapagin formlari bazi formasyonlari görsellestirmeye yarar. Tas formasyonu kurlarin yükselmesinden sonra yavas yavas gerileyerek tekrar eski haline kadar cikmasina denir. Bu formasyon ayni tasi andirdigi icin tas formasyonu denir. Kurlar o eski seviyeye geldikten sonra hala yükselis gösteriyorsa yükselis hizi aniden artar. Uzun bir cikisin sinyalidir bu.
Diger tarafta kurlarin uzun zaman cikmasi ile belli bir düzeyden yukarai cikamadigi gözlenir. Kurlar sürekli bu sinira gelir ve tekrar düser. Kurlarin egimi tavanin kapagini andirdigi icin bu formasyona kapak formasyonu da denir.
Hata yaptığını fark ettiğin anda acil freni çek, çünkü bazı hatalar ölümcül olabilir.
AntwortenLöschenYTL'nin nereye gidecegini tahmin etmek isteyen var mi? Ben YTL/Euro'nin 2,90'a kadar gidecegi görüsündeyim.
AntwortenLöschen"Big picture"i görmek lazim.!
AntwortenLöschenYilbasi öncesi bir daha borsanin gücüne sahit olduk.
AntwortenLöschen