En küçük şeye dikkat etmeyen büyük şeylere hiç dikkat etmez. New York polisi suç oranını önlemek için yeni bir yöntem denemis, cünkü o zamana kadar yaptiklari hic bir yöntem fayda etmemis. Onlar küçük ölçekli suç işleyenleri cezalandırma yöntemine başvurmuş. Mesela yol kenarina cöp atanlari uyarilmis, bos evlerin camlarini kiranlar ciddi anlamda cezandirilmis. Cünkü görülüyormus ki veran duran evlerin camlari kirilmasi o evlerin etrafinda cöplügün de biriktigini ve yikimin da büyük boyutlar aldigini göstermis. Bu yikimi önleminin tek caresi yikim baslarken müdahale etmekmis. Ve sonuc olarak görülmüs ki kısa zamanda diger alanlarda da suç islenme oranı aşağıya düşmüş.
Diğer taraftan Almanyada bir Brötchen (küçük kahvaltilik ekmek) için 20 yıl çalışmakta olan hemşirenin işine son verilmesi akla gelir. Düşündüğümüzde yirmi yıl emek vermiş bir hemşirenin iş hayatına nasıl kiyilir? Hem de o ekmekler çöpe atilacaklari halde nasıl olurda öyle bir işveren işçisinin çalışma hayatını sonlandirabilir? Insan işverende insaf yok mu diye sormandan da edemiyor. Belkide 50 cent etmeyecek bir şey için kadının hayati ile oynaniyor, cünkü belli bir yaştan sonra o kadinin iş bulma sansi bir hayli zorlaşıyor.
Mesele prinsip meselesidir. O şef o olaya göz yummus olsaydı işçilerine verecek sinyal çok daha değişik olacaktı. Küçük olaylar gün geçtikçe büyüyecek ve şef her defasında göz yummak zorunda kalacaktı. Hani insan bağımlı olmam diye haftada bir sigara ile başlar, sonra sigaralar günde bir olur daha sonra da günde bir pakete kadar cikmis olur. Sonra nerde hata yaptım denir ama artik is isten gecmistir. Oysa o küçük baslangic bir aliskanlik halini almistir. Kücük seylerde vicdani sizlamayan biri icin büyük seyleri yapmak cok daha kolay olur. Belli bir zamandan sonra sigara sigara olmaktan çıkar, o artık normal yaşantının bir parçası olur. Onunla öyle ozdesilir ki onsuz bir hayat düşünülemez. Işte her alışkanlık bir "ne olacak ki?" ile başlıyor.
Her "ne olacak bu kücük seyden" dendigi zaman belli bir aliskanligin yolu akilmis olunuyor. Yapilan seyin sorumlulugu üstlenilmiyor, aliskanlik artik o kisi üzerinde hakimiyetini kuruyor. Aliskanlik yapmis bisey de saglikli düsünceyi saf disi birakiyor. Böylelikle insan yaptigi seyden sorumluluk duymuyor. Yapilan sey ya "bu seyler her zaman böyleydi" denilerek gecistiriliyor, ya da "ben bunu sürekli böyle yaptim" deniliyor. Sorumluluk artik yapan kiside olmuyor ya aliskanlikta ya da "dis güclerde" oluyor.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen