Tembellige övgü

„Der Handelnde ist immer gewissenslos, es hat niemand Gewissen als der Betrachtende.“ Goethe

Fail biri vicdansizdir, gözlemciden baska kimsenin vicdani yoktur, der Goethe. Özüne bakildiginda hayatin icinde olan biri ile hayata disardan bakan biri arasinda ayrim yapiyor Goethe. Hayatin icinde olan hayatla ic icededir. O kendini hayatin akisina birakir ve hayat onu hangi karaya vurursa yelkenini oraya dogru acar. Heyecan dolu günler ona renkli hayat yasatir. Yaptigi isten haz almaktir gayesi, sonuc odakli degildir o. Is yapmak icin karar verdigi zaman, kararindan hic kusku duymaz. Tüm enerjisini planini gerceklestirmeye odaklar, kisacasi yapacagi is üzerine ne fazla düsünür ne de süphe duyar. O etkinligini yasar.

Hayatin icinde yasamak gibi hayata disardan bakmak da mümkündür. O kendini hayati betimlemeye adamistir. O hayata anlam vermeye, olgular arasinda baglanti kurmaya calisir. Etlinlik sarhoslugunun verdigi bayginliktan kurtulup, hayati hesaplanir kilmaya calisir. Bir isi yapmadan önce ilk yapacagi is, onu enine boyuna planlamaktir. Olabilecek her olasiligi önceden kestirmek, yaptiktan sonra herhangi bir sürprizle karsilasmak istemez. Belki de kendini detayda kaybetmekten dolayi olacak ki yapacagi hamlelerin önceligini gözden kacirip hic etkin olamiyacaktir o. Yorumlayici tutumu onu bir hayal insani yapar.

Hayat sarkaci bu iki uc arasinda gelip gider. Etkin insan destan yazar, digeri ise yapilan ise anlam verir. Etkin olan anlam pesinde kosmaz, hatta yaptigi isin neye yaradiginin da farkinda degildir. Teorik üstyapisi olmadigi gibi, o her teoriyi kendi amaci icin kullanmayi da bilir. Yapacagi isi gerekcelendirmek icin cogu zaman birbirine zit düsen teorilerden de faydalanir, asil amaci herhangi bir teoriyi dogrulamak olmadigi gibi yanlis olmasi da onu asil gayesinden sasirtmaz. O fail insandir.

Fail insan kendi kendinden kopmus insandir. O kendini disarda bulur. Vicdanin sesini dinlemek icin fail biri etkiligini bir an olsun durdurmasi, ona mesafe koymasi gerekir. Anlam vermek zaman alir. Hayatin icindeki, hayata disardan bakan biri gibi gözlem yapamaz. Hayatin ona sundugu duygular bütünü görmesini engeller. Fail olmak yerine tembel olup o durumdan uzaklasmasi, ona hayati gözlemleyerek yorumlama firsati verecektir. Ne yaptigini bilmek fail bir hayatin arasinda verilen tembellik molasi ile gerceklesir.