Tarih üzerine düsünceler

Tarihin sürekli önemli oldugu söylenir. Nedeni pek anlasilmis degildir. Neden tarih önemlidir? sorusunu yanitlayani görmedim ama tarihin cok önemli oldugunu söyleyeni cok gördüm. Genel anlayis tarihin savas tarihinden ibaret oldugu kanisinin yaygin olmasi, savas tarihini ezberlemenin ne kadar yararli olabilecegidir. Tarihi savas tarihine indirgemek güclülerin hersey gücsüzlerin hic birsey oldugu kanisini dogrulamaktir. Kaybedenlerin bilincten silinmesi ve sadece kazananlarin konusulmasi ikili bir mantigin hakim oldugunu gösterir veya bu tür mantigi "ya hepsi ya da hic" olarak da aciklamak mümkündür.

Bir kültürün alt yapisini o kültüre hakim olan genel görüs belirler. Güclünün veya kazananin herseyi götürmesi hakim olan bir kültür ile degerleri gelismeyi ön planda tutan kültürlerin arasinda fark olur. Kazanmak temel bir kural oldugu durumda kazanmak icin de yapilan tüm etkinlikler mübah sayilir. O halde avantaj elde etmek icin yapilan hileler ve kurnazliklar mübah sayilacaktir. Amacin erisildiginde yapilan hileler ve kurnazliklar unutulacak, kaybedildigi zaman ise lanetlenecektir. Burada asil olan sey hilenin ve kurnazligin avantaj kazanmak icin yapilmasinin kötü oldugu degildir, onlari yapip da gercek amaca ulasamamak asil sorun yaratandir. Sorun kurnazligi yaparken becerisiz olmaktir.

Güclülerin hakim oldugu gücsüzlerin bilincten silindigi degerin hakim oldugu kültür kurnazligin gelismesini tetikleyecektir. O halde o kültür tüm gücünü istenilen yönde sarf edecektir. O yeni karsilastigi insanlari iki kategoriye ayiracaktir, karsisindaki ya kendinden güclüdür, ya da gücsüzdür. Güclü gördügü sahislara gücü onun gücünü gecinceye kadar hizmet edecektir. Firsatini buldugu anda kendi gücünü göstermekte cekinmeyecektir. Bu durumda gücsüz olmak firsat kollamaktir.

Bu tür disa vuruslarin yaninda ic degerlerin de tarihi gelismesi vardir. Her sahsin kendi degerlerinin gelisebilecegi gibi icinde yasadigi kültürün de degerleri gelisebilir. Ama kültürel degisimler cok daha yavas olacagi icin onlar degismezlermis gibi algilanir. Her sahis icinde yetistigi kültürden dem alir. Icinde yasadigi kültürel degerler ilk hitapda onun evreni degerlendirmesinde rol oynar. Ayni dili konusmaya basladigi zamandan itibaren o kültürün gerceklerini de bilincsiz sekilde alir. Güclünün hakim oldugu kültür icerisinde kendi degerleri de güclülük üzerine insaa edilecektir.

Kendi icinde gelisen bu degerler hangileridir? Onun icin bir cerceve olusturan kültürel degerler onun ayni kültürde rahat hareket etmesini saglarken o disa dönük bir hayat yasar. Icindeki gelismeler disa dönük yasantisinin tam tersi olabilir. O halde icinde bulundugu, ona verilmek istenilen degerleri sürekli sorgulamak zorundadir. O kendisi ile uyumlu, düsünceleri ile hareketleri arasinda tutarli bir hayat sürdürebilmek icin kendi degerlerini insaa etmek zorunda kalacaktir. O kendi icinde sürekli yikimlari ve yeni yapimlari görecektir. Yikmak ve yapmak onun ana degeri olacaktir. Her yikimin arkasinda bir yapilasma oldugu icin o kendi hayatinda bir gelisme kaydedecektir. Burada gelisme gösteren sadece degerleridir. O artik tek saglam bir degerin olamiyacagini, her okudugu yazarin aslinda kendi icindeki yikim ve yapimlarin anlatimi oldugunu kavrayacaktir.

O yazarlari örnek alarak kendisi de yikip yeniden insaa edecektir. Her yikimin sonunda gelen yapi yapani mutlu kilacagi icin ego tuzagina düserek ona sarilanlar olabilir. Bu da gelismenin sonu anlami gelir. O zaman hersey oldugu gibi kalir, güclüler kendilerine öngörülen yerleri doldururlar ve herhangi bir degisimin olmasini istemezler. Neyin nasil degerlendirilecegini kendileri belirlerler ve herhangi bir sapmaya göz yummazlar. Gelismekte olan biri icin bu degerler sadece bir "baston"dur. O yardimci bir alettir. Isi bittiginde bir kenera atilir.